ข้อห้ามหลังฉีดโบท็อก เพื่อให้โบท็อกอยู่ได้นานกว่าปกติ

Reading Time: 6 minutes วันที่อัพเดตล่าสุด : 18 February 2025

รวมข้อห้ามหลังฉีดโบท็อกและข้อควรปฏิบัติหลังทำ

การฉีดโบท็อก (โบทูลินั่ม ท็อกซิน) ได้รับความนิยมสูงต่อเนื่องมาเป็นเวลานาน เพราะเห็นผลชัดเจน ทั้งการลดริ้วรอย ลดกราม ปรับรูปหน้า ราคาไม่แพง

ปกติโบท็อกจะอยู่ได้นาน 4-6 เดือน ซึ่งในบทความนี้หมอจะเจาะลึกถึงงานวิจัยล่าสุด เกี่ยวกับวิธีปฏิบัติตัวก่อนฉีดโบท็อกและหลังฉีดโบท็อก ที่ทำให้โบท็อกอยู่ได้นานกว่าปกตินะครับ เนื่องจากถ้าคนไข้ละเลยขั้นตอนการปฏิบัติตัวเหล่านี้ จะทำให้ต้องฉีดโบท็อกบ่อยขึ้น ซึ่งนอกจากจะเสียเงินเยอะขึ้นแล้วยังทำให้ดื้อโบท็อกง่ายขึ้นด้วยครับ

สารบัญ ข้อห้ามหลังฉีดโบท็อก

• ก่อนฉีดโบท็อก ควรรู้อะไรบ้าง ?
• วิธีปฏิบัติตัวก่อนฉีดโบท็อก ที่จะทำให้โบท็อกอยู่ได้นานกว่าปกติ
• หลังฉีดโบท็อก ควรปฏิบัติตัวแบบไหน ? ที่จะทำให้โบท็อกสลายช้าที่สุด
• ข้อห้ามหลังฉีดโบท็อก
• สรุป Timeline ข้อปฏิบัติตัวในการฉีดโบท็อก
• ข้อห้ามการฉีดโบท็อก ที่อันตรายถึงชีวิต
  • ข้อห้ามการฉีดโบท็อก แบบที่ไม่สามารถฉีดได้ (Absolute Contraindication)
  • ข้อห้ามการฉีดโบท็อก แบบที่ควรระวัง สามารถฉีดได้แต่ต้องปรึกษาแพทย์ก่อน
  • หลังฉีดโบท็อก ห้ามกินยาอะไร ?
• Q&A : ข้อห้ามหลังฉีดโบท็อก
  • Q : ฉีดโบท็อก นวดหน้าได้ไหม ?
  • Q : ทําไมฉีดโบท็อกซ์ถึงห้ามกินเหล้า ?
  • Q : หลังฉีดโบท็อก กินคอลลาเจนได้ไหม ?
  • Q : ฉีดโบท็อก กินอาหารทะเลได้ไหม ?
  • Q : ฉีดโบท็อกกินกาแฟได้ไหม ?
  • Q : ฉีดโบท็อกมาแล้ว ทาครีมได้ไหม ?
  • Q : หลังฉีดโบท็อก เคี้ยวหมากฝรั่งช่วยเรื่องอะไร ?
  • Q : ทำไมหลังฉีดโบท็อกลดกล้ามเนื้อกราม ห้ามกินอาหารเหนียว ๆ ?
• สรุปข้อห้ามหลังฉีดโบท็อก

---

ก่อนฉีดโบท็อก ควรรู้อะไรบ้าง ?

ก่อนที่จะรู้วิธีการดูแลตัวเองหลังฉีดโบท็อก มีวิธีการดูแล หรือข้อห้ามหลังฉีดโบท็อกอย่างไรบ้าง หมอขออธิบายถึงกลไกการออกฤทธิ์ของโบท็อก เพื่อให้เข้าใจวิธีปฏิบัติตัวก่อนฉีด-หลังฉีดโบท็อก ว่าทำเพื่ออะไร คนไข้จะเข้าใจและจำได้ง่ายขึ้นครับ

โบท็อก เป็นโปรตีนในน้ำใส ๆ เมื่อฉีดเข้าสู่บริเวณกล้ามเนื้อ จะแยกเป็น 2 ส่วน

ส่วนที่ 1 ที่ถูกดูดซึมเข้าไปเก็บเข้าไว้ในเซลล์ประสาทเท่านั้นที่จะออกฤทธิ์ และถ้าส่วนนี้มีความเข้มข้นสูงก็จะทำให้โบท็อกอยู่ได้นานขึ้นครับ

ส่วนที่ 2 ที่ไม่ถูกดูดซึมจะปลิวไปตามกระแสเลือดภายในระยะเวลาไม่เกิน 1 ชม.หลังฉีด และถูกขับออกไปในที่สุด โดยไม่มีผลต่อเซลล์อื่น ๆ ของร่างกาย (เสียไปฟรี ๆ)

---

วิธีปฏิบัติตัวก่อนฉีดโบท็อก ที่จะทำให้โบท็อกอยู่ได้นานกว่าปกติ

จากการทำงานของโบท็อกข้างต้น วิธีปฏิบัติตัวก่อนฉีดโบท็อก ที่จะทำให้โบท็อกส่วนที่ 2 ปลิวไปน้อยที่สุด และทำให้ส่วนที่ 1 เข้มข้นขึ้น และอยู่ได้นานกว่าปกติ มีดังนี้ครับ

1. เลือกใช้โบท็อกแท้เท่านั้น

โบท็อกแท้จะมีการกระจายตัวยาต่ำ นั่นคือฉีดจุดไหนจะอยู่จุดนั้น ทำให้การปลิวหายไปเกิดขึ้นน้อยลง ดังนั้นก่อนฉีดทุกครั้งต้องตรวจสอบว่าเป็น “โบท็อกของแท้” เท่านั้นครับ

ก่อนฉีดเราควรเตรียมศึกษา วิธีสังเกตโบท็อกแท้ยี่ห้อต่าง ๆ และควรให้หมอแกะกล่องเปิดขวด ผสมโบท็อกให้ดูต่อหน้า หลังฉีดควรขอกล่องและขวดกลับบ้าน หรือถ่ายรูปเก็บไว้ตรวจสอบ เพื่อให้มั่นใจว่าฉีดโบท็อกของแท้จริง ๆ (หากเป็นคลินิกที่ใช้ของแท้ก็จะยินดีให้คนไข้ตรวจสอบได้แน่นอนครับ)

โบท็อกอเมริกาจะมีค่าการกระจายตัวต่ำที่สุดเมื่อเทียบกับโบท็อกยี่ห้ออื่น ๆ แต่โบท็อกอเมริการาคาก็จะสูงกว่าเท่าตัวครับ ซึ่งหมอมีการเขียนอธิบายอย่างละเอียดใน แฉหมดเปลือก ! วิธีการเลือกใช้โบท็อก อเมริกา/อังกฤษ/เกาหลี และกลโกงโบท็อก!

นอกจากนี้การเลือกฉีดโบท็อกแท้ควรเลือกดูที่ราคาด้วยครับ ถ้าเป็นคลินิกที่ได้มาตรฐาน ราคาจะไม่ต่างกันมาก เพราะมีราคาต้นทุนใกล้เคียงกัน ถ้าเจอ Botox ราคาถูกมาก ๆ ให้คิดไว้ว่าอาจเป็นโบท็อกปลอม หรือเอาโบท็อกเกาหลีที่ราคาถูกกว่ามาใส่ขวดขายแทน อาจส่งผลให้มีความเสี่ยงดื้อโบท็อกได้ในอนาคตครับ

สำหรับคนไข้ที่สนใจฉีดโบท็อก V Square Clinic เลือกใช้โบท็อกแท้ แบรนด์ระดับโลก ราคาสมเหตุสมผล และฉีดโดยแพทย์ที่มีประสบการณ์เท่านั้น สามารถเช็กโบท็อกราคาโปรโมชั่นตามข้อมูลด้านล่างนี้ครับ

2. การผสมน้ำเกลือ

โบท็อกแท้ทุกยี่ห้อ จะมาในรูปแบบสุญญากาศแห้ง ๆ เป็นเกล็ดขาว ๆ ไม่มีน้ำ ต้องใส่น้ำเกลือลงไปละลายเพื่อดูดออกมาฉีด ถ้าเจือจางน้ำเกลือมากเกินไป จะทำให้โบท็อกปลิวไปง่ายขึ้น ปริมาณความเข้มข้นที่เหมาะสมคือ น้ำเกลือ 2.6 CC ต่อ โบท็อก 100 ยูนิตครับ

ก่อนฉีดควรให้แพทย์ผสมโบท็อกต่อหน้าทุกครั้ง เพื่อจะได้มั่นใจว่าไม่ได้เจือจางน้ำเกลือมากเกินไป ถ้าผสมเป็นน้ำมาแล้ว เราจะไม่สามารถรู้ได้เลยว่าเจือจางหรือเข้มข้น

3. เทคนิคการฉีด

ควรเลือกคลินิกที่ได้มาตรฐาน และหมอที่มีประสบการณ์ในการประเมินกล้ามเนื้อที่จะฉีด ว่าจุดไหนความลึกเท่าไรคือจุดที่เซลล์เส้นประสาทมาเกาะกล้ามเนื้อ ถ้าฉีดไม่ตรงจุด ก็จะได้ผลเหมือนกัน แต่เห็นผลช้าและอยู่ได้สั้นลง เพราะต้องรอโบท็อกแพร่กระจายจากจุดที่ฉีดมายังปลายเซลล์ประสาท

โดยส่วน 2 ที่ปลิวกระจายไปอาจจะกระตุ้นให้ร่างกายสร้างภูมิต้านทานขึ้นมาได้ทำให้ดื้อโบท็อกตามมา

4. ไม่ควรใช้จำนวนยูนิตในแต่ละครั้งเกิน 300 ยูนิต

เพราะจะเพิ่มโอกาสที่ร่างกายจะสร้างภูมิต้านทานได้ง่ายขึ้น และ ควรหลีกเลี่ยงเทคนิคการฉีดที่ไม่ได้ฉีดโบท็อกเข้าในกล้ามเนื้อโดยตรง เพราะจะเพิ่มความเสี่ยงต่อการดื้อยา และไม่ควรใช้จำนวนยูนิตน้อยเกินไปในแต่ละจุด เพราะจะทำให้หมดฤทธิ์ไวและต้องฉีดบ่อยขึ้นก็จะเสี่ยงต่อการดื้อโบท็อกได้เช่นกันครับ ซึ่งหมอจะเป็นผู้ประเมินและแจ้งคนไข้ครับว่าควรใช้กี่ยูนิต จึงจะเหมาะสม

5. ระหว่างการฉีด

ควรประคบด้วยความเย็น เพื่อลดการไหลเวียนของเส้นเลือดรอบ ๆ บริเวณที่ฉีด จะทำให้โบท็อกอยู่เฉพาะจุดที่หมอต้องการจะฉีด ไม่ปลิวออกไป

---

หลังฉีดโบท็อก ควรปฏิบัติตัวแบบไหน ? ที่จะทำให้โบท็อกสลายช้าที่สุด

หลังฉีดโบท็อกทันที การปฏิบัติตัวหลังทำโดยเฉพาะในช่วงแรกสำคัญครับ จะช่วยให้ตัวยาออกฤทธิ์ได้อย่างมีประสิทธิภาพและลดโอกาสการเกิดผลข้างเคียงที่ไม่พึงประสงค์

1. หลังฉีดโบท็อกทันทีในแต่ละบริเวณ ควรรีบขยับเกร็งกล้ามเนื้อที่ฉีดทันที 1-2 ครั้ง

หลังจากฉีดเสร็จทั้งหมด ควรบริหารกล้ามเนื้อทั้งหมดที่ฉีดเป็นเวลา 30 นาที เพื่อให้โบท็อกถูกเซลล์ประสาทดูดเข้าไปให้มากที่สุด เหลือส่วนที่จะปลิวไปน้อยที่สุด แต่ช่วงหลังฉีดที่ขยับกล้ามเนื้อ ก็ไม่ควรประคบเย็นเพราะจะขัดขวางการดูดโบท็อกเข้าเซลล์ประสาท (นั่นคือเราใช้ความเย็นบล็อกรอบ ๆ ตอนฉีด แล้วขยับกล้ามเนื้อหลังฉีดเพื่อดึงโบท็อกเข้าเซลล์ครับ)

ตัวอย่างรีวิวผลการรักษาด้วยโบท็อก

แต่หลังจากนั้นให้พยายามเปลี่ยนนิสัยในการขยับกล้ามเนื้อจุดนั้น ๆ ให้น้อยลง เช่น พยายามไม่เคี้ยวอาหารเหนียว ๆ โดยไม่จำเป็น เพราะการที่เรากระตุ้นกล้ามเนื้อบ่อย ๆ จะทำให้เซลล์เส้นประสาทงอกขึ้นมาใหม่ได้ ถึงแม้โบท็อกจะยังไม่หมดฤทธิ์เซลล์ประสาทที่งอกมาก็จะสามารถขยับกล้ามเนื้อได้

อีกทั้งการขยับกล้ามเนื้อยังเพิ่มการไหลเวียนกระแสเลือดในบริเวณนั้น ๆ ทำให้โบท็อกส่วนที่ 1 ที่ถูกเก็บไว้ในเซลล์ประสาท สลายไปได้ไวขึ้นครับ

กล้ามเนื้อที่ไม่ได้ใช้งานต่อเนื่องนาน ๆ เมื่อเวลาผ่านไปขนาดกล้ามเนื้อจะเล็กลง และกลับมาทำงานได้ยากขึ้นเรื่อย ๆ จะทำให้โบท็อกอยู่ได้นานขึ้น แต่ถ้ากล้ามเนื้อถูกกระตุ้นให้ใช้งานบ่อย เช่น ยิ้มบ่อย เลิกคิ้วบ่อย มักพบในคนที่เล่นสนุกเกอร์หรือเคี้ยวอาหารเหนียว ๆ นาน ๆ โดยไม่จำเป็น กล้ามเนื้อก็จะแข็งแรงขึ้นและทำให้โบท็อกอยู่ได้สั้นลง

2. หลังฉีดโบท็อกควรงดนอนราบ 3 ชม.

หลังฉีดโบแล้วหน้าบวมเป็นอาการพบได้เป็นปกติครับ ให้ดูแลตัวเองโดยอย่าแกะเกานวดบริเวณที่ฉีด รวมทั้งงดการก้มหัวลงต่ำกว่าระดับหัวใจเพราะจะทำให้เลือดไหลเวียนมาที่หน้าเยอะขึ้น โบท็อกจะปลิวไปเยอะขึ้น

สำหรับโบท็อกส่วนที่ 1 ที่อยู่ในเซลล์ประสาท ทำหน้าที่ยับยั้งกล้ามเนื้อ จะต้องใช้เวลา 7-14 วัน กว่าที่จะเริ่มเห็นผลการยับยั้งการทำงานของกล้ามเนื้อ และความเข้มข้นของโบท็อก จะค่อย ๆ ลดลงตามเวลา ปัจจัยสำคัญที่ทำให้โบท็อกย่อยสลายไวขึ้น คือ ความร้อน และการไหลเวียนของเลือด (Metabolism)

3. ในงานวิจัยพบว่าการกินแร่ธาตุ zinc 50 mg ก่อนและหลังการฉีดโบท็อก ช่วยให้โบท็อกออกฤทธิ์ไวขึ้น ออกฤทธิ์ดีขึ้น

การกินแร่ธาตุ zinc ช่วยให้โบท็อกอยู่ได้นานขึ้น แต่ในบางเคสก็ทำให้เกิดผลข้างเคียงของโบท็อกได้มากขึ้นครับ เพราะเสริมฤทธิ์รุนแรงเกินไป

ดังนั้นในการกินธาตุสังกะสีปริมาณมาก ๆ จึงแนะนำให้กินตามคำแนะนำของแพทย์เท่านั้นนะครับ ส่วนมากจะใช้ในเคสที่มีอาการขาดแร่ธาตุสังกะสีชัดเจน หรือเคสที่เริ่มดื้อโบท็อก (อาการคือฉีดแล้วอยู่ได้ไม่นาน) เท่านั้นครับ

แต่หากกินจากอาหารหรือกินในปริมาณปกติตามที่ Thai RDA กำหนด คือไม่เกิน 15-20 mg/วัน ก็สามารถกินเสริมได้ปกติครับ ในคนที่สังเกตตัวเองว่ามีอาการขาดธาตุสังกะสี เช่น ผมร่วงแตกปลาย, เป็นแผลเรื้อรัง, ผิวแห้งลอก, เป็นผื่นง่าย, เล็บแห้งเปราะหักง่าย, ก็แนะนำให้กินก่อนหรือหลังฉีดโบท็อกได้ครับ จะช่วยให้โบท็อกอยู่ได้นานขึ้นครับ

ข้อมูลเกี่ยวกับแร่ธาตุสังกะสีในอาหาร

• เนื้อสัตว์ อาหารทะเล 1.5-4 mg/100 g
• หอยนางรม 75 mg/100 g
• ตับ 4-7 mg/100 g
• ไข่แดง 1.5 mg/100 g
• ในพืชผักผลไม้มีปริมาณน้อยและดูดซึมได้ยาก

การทำงานของโบท็อกที่อยู่ในเซลล์ประสาท จะต้องอาศัยแร่ธาตุ zinc (สังกะสี) เป็นปัจจัยสำคัญ ซึ่งในการสำรวจคนอเมริกัน (ยังไม่มีการสำรวจในคนไทย) พบว่า 30% มีอาการขาดธาตุสังกะสี (Briefel, R. R., Bialostosky, K., Kennedy-Stephenson, J., et al., 2000) ซึ่งจะทำให้โบท็อกออกฤทธิ์ได้ช้าลง ออกฤทธิ์ได้น้อยลง และผลโบท็อกอยู่ได้สั้นลง

จากข้อมูลจะเห็นว่ามีคนไทยจำนวนไม่น้อยเลยครับที่น่าจะขาดแร่ธาตุสังกะสี และยิ่งอายุมากขึ้นก็จะยิ่งเสี่ยงต่อการขาดธาตุสังกะสีมากขึ้นอีกครับ

4. ควรฉีดโบท็อกต่อเนื่องในระยะที่เหมาะสม

ไม่ฉีดถี่เกินไป (อย่างต่ำควรเว้น 3 เดือน) และไม่เว้นระยะห่างเกินไป (ไม่ควรเว้นเกิน 5-6 เดือน) เพราะหากเว้นระยะเวลานาน ๆ จะทำให้กล้ามเนื้อกลับมาทำงานได้ปกติ และอาจจะต้องใช้ยูนิตของโบท็อกเยอะขึ้นในการฉีดครั้งต่อ ๆ ไป

---

ข้อห้ามหลังฉีดโบท็อก

เพื่อผลลัพธ์ที่ออกมาดี โบท็อกอยู่ได้นาน ไม่สลายเร็ว มีข้อห้ามหลังฉีดโบท็อกที่หมอแนะนำให้เลี่ยงเพราะอาจทำให้ผลการรักษาอยู่ได้สั้นลงครับ

1. ควรหลีกเลี่ยงความร้อนทุกชนิดและกิจกรรมที่ทำให้หน้าแดง

ควรหลีกเลี่ยงความร้อนโดยเฉพาะในช่วง 2 สัปดาห์แรกหลังฉีด (หากทำไม่ได้ก็ขออย่างน้อย 48 ชม.หลังฉีดครับ) เช่น เข้าซาวน่า, ออกกำลังกายหนัก ๆ, ตากแดด, เครื่องดื่มแอลกอฮอล์, เลเซอร์ร้อนที่ลงผิวชั้นลึกทุกชนิด เช่น RF Thermage งดนอนคว่ำ, งดก้มหัวต่ำกว่าอก

2. หลังฉีดโบท็อกห้ามกินอะไรบ้าง ในระยะ 14 วันหลังฉีด

• เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ทุกชนิด เหล้า เบียร์ ไวน์ น้ำหมัก
• หมูกระทะ ปิ้งย่าง ชาบู ที่ต้องนั่งหน้าเตาร้อน ๆ
• อาหารที่เผ็ดมาก ๆ แสบร้อนจนหน้าแดง
• อาหารหมักดอง เพราะมีสารที่ทำให้เส้นเลือดขยายตัว เช่น ปลาร้า หน่อไม้ดอง มะม่วงดอง
• งดสูบบุหรี่ ในบุหรี่มีสารหลายชนิดที่ขยายหลอดเลือด

ในกรณีหลังจาก 2 สัปดาห์ไปแล้ว กิจกรรมเหล่านี้จะส่งผลต่ออายุของโบท็อกได้บ้าง แต่ไม่มาก ที่มีผลมากที่สุดคือ การเข้าซาวน่า และเลเซอร์ร้อน ส่วนกิจกรรมอื่น ๆ ไม่จำเป็นต้องงด

3. หลังฉีดโบท็อก ออกกําลังกายหนัก ๆ ต้องงดไหม ?

การงดออกกำลังการเพื่อทำให้โบท็อกอยู่ได้นานขึ้นอันนี้ไม่คุ้มครับ เพราะการออกกำลังกายดีต่อสุขภาพ และช่วยให้ผิวใสขึ้น แค่หลีกเลี่ยงความร้อนเท่าที่ทำได้ก็พอครับ

ข้อแนะนำ : หากมีคอร์สทำหน้า นวดหน้า หรือคอร์สเลเซอร์ที่ต้องทำเป็นประจำ ควรถือโอกาสทำมาก่อนฉีดโบท็อก เพราะหลังฉีดจะต้องงดไป 2 สัปดาห์ จึงจะทำต่อได้

---

สรุป Timeline ข้อปฏิบัติตัวในการฉีดโบท็อก

ก่อนฉีดโบท็อก

• ควรศึกษาข้อมูลเกี่ยวกับ “โบท็อกแท้” ตาม ข้อ 1, ข้อ 2
• ควรเลือกคลินิกที่ได้มาตรฐาน-หมอที่มีความชำนาญตาม ข้อ 3, ข้อ 4.
• หากมีคอร์สทำหน้า นวดหน้า หรือคอร์สเลเซอร์ที่ต้องทำเป็นประจำ ควรถือโอกาสทำมาก่อนฉีดโบท็อก เพราะหลังฉีดจะต้องงดไป 2 สัปดาห์ จึงจะทำต่อได้
• ควรงดยาในกลุ่มที่ลดการแข็งตัวของเลือดเช่น NSAIDs, แอสไพริน และงดสครับหน้า 2-3 วันก่อนฉีด จะช่วยลดความเสี่ยงที่จะเขียวช้ำ
• หากมีข้อห้ามในการฉีดโบท็อกให้ปรึกษาแพทย์
• หากมีอาการขาดธาตุสังกะสี ควรเริ่มกินอาหารที่มีธาตุสังกะสี หรือกินอาหารเสริม แต่ไม่ควรกินเกิน 20 mg/วัน ซึ่งจะช่วยให้โบท็อกออกฤทธิ์ได้ไวขึ้น (ไม่จำเป็นต้องกินก่อนฉีด สามารถกินหลังฉีดก็ได้ ก็สามารถช่วยให้โบท็อกอยู่ได้นานขึ้นเช่นกัน)

ระหว่างฉีดโบท็อก

• หลังฉีดโบท็อกในแต่ละบริเวณเสร็จทันที ควรรีบขยับเกร็งกล้ามเนื้อที่ฉีดแล้วทันที 1-2 ครั้ง
• หลังจากฉีดเสร็จทั้งหมด ควรบริหารกล้ามเนื้อทั้งหมดที่ฉีด เช่น ยักคิ้ว ขมวดคิ้ว ยิ้มเยอะ ๆ เคี้ยวหมากฝรั่ง เป็นเวลา 30 นาทีหลังฉีด

หลังฉีดโบท็อก 3 ชม.

• ไม่ควรประคบเย็นเพราะจะขัดขวางการดูดโบท็อกเข้าเซลล์ประสาท
• ไม่ควรนอนราบ รวมทั้งงดการก้มหัวลงต่ำกว่าระดับหัวใจ

หลังฉีดโบท็อก 24 ชม.

• สามารถทาครีมทับบริเวณเข็มได้ และแต่งหน้าทับได้ปกติ

หลังฉีดโบท็อก 48 ชม.

• หากสามารถหลีกเลี่ยงอาหารและความร้อน ตามข้อห้ามหลังฉีดโบท็อกได้ ก็จะได้รับผลโบท็อก 90 % จากปกติแล้ว

หลังฉีดโบท็อก 2-3 วัน

• บางคนอาจมีผลข้างเคียงชนิดไม่อันตรายเช่น ปวดหัว ตาพร่า คอแห้ง ซึ่งผลข้างเคียงนี้เป็นแค่ชั่วคราวจะหายได้เองใน 7-14 วัน หากอาการเป็นมากสามารถปรึกษาแพทย์เพื่อรักษาได้ อาการปวดหัวสามารถประคบเย็นได้
• บางคนจะเริ่มเห็นผลจากการฉีดลดริ้วรอยบางส่วน

หลังฉีดโบท็อก 7-10 วัน

• หลังฉีดโบ หน้าบวมได้เล็กน้อย รอยเขียวช้ำอาจจะยังมีอยู่จะค่อยๆจางลงเองใน 14 วัน ไม่ควรประคบร้อน

หลังฉีดโบท็อก 14 วัน

• หากสามารถหลีกเลี่ยงอาหารและความร้อน ตามข้อ 7 ได้ครบ 14 วัน ก็จะได้รับผลโบท็อก 100% จากปกติ
• เห็นผลจากการฉีดโบท็อกลดริ้วรอยเกือบเต็มที่แล้ว
• เห็นผลจากการฉีดโบท็อกลดกล้ามเนื้อกรามคือ กัดกรามจะไม่เด้ง แต่กรามจะยังไม่ยุบลง ต้องใช้เวลา 2 เดือนจึงจะยุบเต็มที่

หลังฉีดโบท็อก 14 วัน จนถึงการฉีดโบท็อกครั้งต่อไป

• สามารถออกกำลังกายได้ตามปกติ และพยายามหลีกเลี่ยงความร้อน
• พยายามกินอาหารที่มีแร่ธาตุสังกะสี
• ควรฉีดโบท็อกต่อเนื่องในระยะที่เหมาะสม ไม่ฉีดถี่เกินไป (อย่างต่ำควรเว้น 3 เดือน) และไม่เว้นระยะห่างเกินไป (ไม่ควรเว้นเกิน 5-6 เดือน)
• ให้พยายามเปลี่ยนนิสัยในการขยับกล้ามเนื้อจุดที่ฉีดโบท็อก ให้น้อยลง

---

ข้อห้ามการฉีดโบท็อก ที่อันตรายถึงชีวิต

โบท็อกเป็นหัตถการที่ปลอดภัยครับ แต่ยังมีคนบางกลุ่มที่ไม่ควรทำหรือปรึกษาแพทย์ก่อน เช่น ผู้ที่มีโรคประจำตัวบางอย่าง ผู้ที่รับประทานยาบางชนิด ซึ่งอาจส่งผลต่อความปลอดภัยได้ โดยแพทย์จะต้องซักถามประวัติสุขภาพของคนไข้ก่อนทำหัตถการทุกครั้ง

ข้อห้ามการฉีดโบท็อก แบบที่ไม่สามารถฉีดได้ (Absolute Contraindication)

• คนที่มีปัญหาเรื่อง โรคเกี่ยวกับทางเดินหายใจ เช่น โรคหอบหืด โรคถุงลมโป่งพอง อาจจะอันตรายถึงชีวิต
• คนที่มีปัญหาเรื่อง กล้ามเนื้อในการกลืน
• คนที่เป็นโรคกล้ามเนื้ออ่อนแรงต่างๆ เช่น
  • amyotrophic lateral sclerosis (ALS)
  • Lou Gehrig’s disease
  • myasthenia gravis
  • Lambert-Eaton syndrome
• มีอาการติดเชื้อที่ผิวหนังในจุดที่จะฉีดโบท็อก
• มีอาการกลั้นปัสสาวะไม่อยู่ หรือ มีภาวะติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะ

ข้อห้ามการฉีดโบท็อก แบบที่ควรระวัง สามารถฉีดได้แต่ต้องปรึกษาแพทย์ก่อน

• มีประวัติเคยแพ้ส่วนผสมของโบท็อก
• โบท็อกประกอบด้วย : Botulinum toxin type A, Human albumin, Sodium chloride
• ในคนที่อายุต่ำกว่า 18 ปี ยังไม่มีการศึกษาที่รับรองความปลอดภัยของการฉีดโบท็อก
• สำหรับคนที่อายุ 12-18 ปี มีการศึกษารับรองความปลอดภัยในบางกรณีเท่านั้น (ควรปรึกษาแพทย์ก่อน)

ข้อมูลอื่น ๆ ที่คนไข้ควรแจ้งแพทย์

• เคยมีผลข้างเคียงจากการฉีดโบท็อกครั้งก่อน ๆ
• มีภาวะเลือดหยุดยาก เขียวช้ำง่าย
• มีกำหนดการที่จะผ่าตัด
• เคยผ่าตัดที่ใบหน้ามาก่อน
• มีภาวะหนังตาตกอยู่
• หัตถการต่าง ๆ ที่เคยทำบนใบหน้ามาก่อน เช่น โบท็อก ฟิลเลอร์ ร้อยไหม เมโส เลเซอร์ต่าง ๆ
• อยู่ในภาวะตั้งครรภ์ ซึ่งปัจจุบันยังไม่มีการศึกษายืนยันว่าโบท็อกเป็นอันตรายต่อทารกในครรภ์หรือไม่
• ให้นมบุตร ซึ่งปัจจุบันยังไม่มีการศึกษายืนยันว่าโบท็อก สามารถผ่านไปทางน้ำนมได้หรือไม่

หลังฉีดโบท็อก ห้ามกินยาอะไร ?

ควรแจ้งแพทย์ถึงยาที่คนไข้ใช้อยู่ปัจจุบัน ยาที่ได้รับพร้อมกับโบท็อกแล้วเกิดอันตรายมาก (Major Side Effect)

• กลุ่มยาฆ่าเชื้อ”แบบฉีด” บางตัว

ไม่ใช่เพราะว่าเชื้อโบท็อกจะโดนทำลายแบบความรู้ผิดๆที่เผยแพร่ในอินเทอร์เน็ตนะครับ แต่ยาฆ่าเชื้อบางตัวสามารถเสริมฤทธิ์โบท็อกแล้วเกิดอันตรายได้ ห้ามใช้ร่วมกับโบท็อก ได้แก่ amikacin, colistin, polymyxin E, gentamicin, kanamycin, neomycin, netilmicin, plazomicin, polymyxin B, spectinomycin, streptomycin, tobramycin.

• กลุ่มยาคลายกล้ามเนื้อ

atracurium, cisatracurium, doxacurium, metocurine, mivacurium, pancuronium, pipecuronium, rapacuronium, rocuronium, succinylcholine, tubocurarine, vecuronium.

ยาฆ่าเชื้อและยาคลายกล้ามเนื้อที่อยู่นอกรายการข้างต้นนี้สามารถใช้ร่วมกันกับโบท็อกได้โดยไม่อันตราย

กลุ่มยาที่ใช้ร่วมกับโบท็อกแล้วอาจเกิดผลข้างเคียงแบบปานกลาง ไม่อันตราย เช่น ตาพร่า ปากแห้ง รอยช้ำ (ถ้าอาการรุนแรงก็สามารถปรึกษาแพทย์เพื่อปรับชนิดยาที่ใช้ได้ครับ) ได้แก่ กลุ่มยาแก้แพ้ แก้หวัด, กลุ่มยานอนหลับ, กลุ่มยาต้านเกล็ดเลือด

และหลังฉีดโบท็อกไป ในระยะ 4 เดือน ถ้าจะรับยาอื่น ๆ เพิ่มต้องแจ้งแพทย์ที่จะจ่ายยาด้วยว่าเพิ่งฉีดโบท็อกมาครับ

---

Q&A : ข้อห้ามหลังฉีดโบท็อก

Q : ฉีดโบท็อก นวดหน้าได้ไหม ?

A : หากมีคอร์สทำหน้า นวดหน้า หรือคอร์สเลเซอร์ที่ต้องทำเป็นประจำควรถือโอกาสทำมาก่อนฉีดโบท็อก เพราะหลังฉีดจะต้องงดไป 2 อาทิตย์ จึงจะทำต่อได้

Q : ทําไมฉีดโบท็อกซ์ถึงห้ามกินเหล้า ?

A : ความร้อนของร่างกายหลังดื่มแอลกอฮอล์ จะทำให้โบท็อกออกฤทธิ์ได้ไม่เต็มประสิทธิภาพ โดยเฉพาะหลังฉีด 48 ชั่วโมง จึงควรงดก่อนครับ

Q : หลังฉีดโบท็อก กินคอลลาเจนได้ไหม ?

A : หลังฉีดโบท็อก กินคอลลาเจนหรือวิตามินได้ตามปกติครับ และต้องระวังในการรับประทานวิตามินบางตัวเช่น Zinc (แร่ธาตุสังกะสี) หากรับประทานปริมาณมากจะช่วยเสริมฤทธิ์โบท็อกให้รุนแรงเกินไป

Q : ฉีดโบท็อก กินอาหารทะเลได้ไหม ?

A : หลังฉีดโบท็อก กินอาหารทะเลได้ตามปกติครับ แต่ควรระวังเรื่องแร่ธาตุสังกะสี โดยปกติอาหารทะเลจะมีแร่ธาตุสังกะสี 1.5-4 mg/100 g

Q : ฉีดโบท็อกกินกาแฟได้ไหม ?

A : ถึงแม้ว่าคาเฟอีนจะมีผลทำให้หลอดเลือดขยายตัว แต่การดื่มกาแฟมีความเข้มข้นของคาเฟอีนเพียงเล็กน้อย ไม่ส่งผลต่อโบท็อก ไม่มีผลทำให้เกิดการบวมมากขึ้น สามารถดื่มกาแฟได้ตามปกติครับ

Q : ฉีดโบท็อกมาแล้ว ทาครีมได้ไหม ?

A : ทาครีมได้ตามปกติ แต่ควรเว้นบริเวณที่เป็นรอยเข็ม 1 คืน และหลัง 1 สัปดาห์ สามารถทำ Treatment ได้ครับ

Q : หลังฉีดโบท็อก เคี้ยวหมากฝรั่งช่วยเรื่องอะไร ?

A : การเคี้ยวหมากฝรั่งหลังฉีดโบท็อก 30 นาทีแรก จะช่วยกระจายตัวยาและทำให้โบท็อกถูกดูดซึมได้ดีขึ้นครับ

Q : ทำไมหลังฉีดโบท็อกลดกล้ามเนื้อกราม ห้ามกินอาหารเหนียว ๆ ?

A : ถ้ากล้ามเนื้อถูกกระตุ้นให้ใช้งานบ่อยเช่น ยิ้มบ่อย เลิกคิ้วบ่อย (มักพบในคนที่เล่นสนุกเกอร์ หรือเคี้ยวอาหารเหนียว ๆ นาน ๆ โดยไม่จำเป็น) กล้ามเนื้อก็จะแข็งแรงขึ้นและทำให้โบท็อกอยู่ได้สั้นลง กล้ามเนื้อเด้งกลับมาใหญ่เหมือนเดิม

ถ้ากล้ามเนื้อที่ไม่ได้ใช้งานต่อเนื่องนาน ๆ เมื่อเวลาผ่านไปขนาดกล้ามเนื้อจะเล็กลง และกลับมาทำงานได้ยากขึ้นเรื่อย ๆ จะทำให้โบท็อกอยู่ได้นานขึ้น

---

สรุปข้อห้ามหลังฉีดโบท็อก

เพื่อให้การฉีดโบท็อกได้ผลลัพธ์ที่ดีและอยู่ได้นาน ควรปฏิบัติตามคำแนะนำก่อนฉีดโบท็อก ข้อห้ามหลังฉีดโบท็อก ฉีดโบท็อกกับคลินิกที่ได้มาตรฐาน ใช้ยาแท้ และดูแลตัวเองอย่างเคร่งครัด ก็จะช่วยให้โบท็อกออกฤทธิ์ได้ดีและอยู่ได้นานขึ้นครับ

---

อ้างอิง

• นพ. วัลลภ พรเรืองวงศ์. (2522). พบคนไทยเสี่ยงขาดธาตุสังกะสี(zinc). แหล่งข้อมูล:https://www.gotoknow.org/posts/304343
• Botox Drug Interactions https://www.drugs.com/drug-interactions/onabotulinumtoxina,botox-index.html
• Briefel, R. R., Bialostosky, K., Kennedy-Stephenson, J., McDowell, M. A., Ervin, R. B., & Wright, J. D. (2000). Zinc intake of the U.S. population: findings from the third National Health and Nutrition Examination Survey, 1988-1994. The Journal of nutrition, 130(5S Suppl), 1367S–73S. https://doi.org/10.1093/jn/130.5.1367S
• Eleopra, R., Tugnoli, V., & De Grandis, D. (1997). The variability in the clinical effect induced by botulinum toxin type A: the role of muscle activity in humans. Movement disorders : official journal of the Movement Disorder Society, 12(1), 89–94. https://doi.org/10.1002/mds.870120115
• Flynn T. C. (2010). Botulinum toxin: examining duration of effect in facial aesthetic applications. American journal of clinical dermatology, 11(3), 183–199. https://doi.org/10.2165/11530110-000000000-00000
• Koshy, J. C., Sharabi, S. E., Feldman, E. M., Hollier, L. H., Jr, Patrinely, J. R., & Soparkar, C. N. (2012). Effect of dietary zinc and phytase supplementation on botulinum toxin treatments. Journal of drugs in dermatology : JDD, 11(4), 507–512. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/m/pubmed/22453589/
• Hallett M. (2015). Explanation of timing of botulinum neurotoxin effects, onset and duration, and clinical ways of influencing them. Toxicon : official journal of the International Society on Toxinology, 107(Pt A), 64–67. https://doi.org/10.1016/j.toxicon.2015.07.013
• MEDICATION GUIDE BOTOX® https://www.allergan.com/miscellaneous-pages/allergan-pdf-files/botox_med_guide
• Simpson L, (2013). The life history of a botulinum toxin molecule. Toxicon Jun 68:40–59.

---